Laten we positief beginnen.
Het afgelopen jaar is er veel geleerd: dat wordt weleens vergeten. Zowel leerlingen als docenten zijn zeker digitaal vaardiger geworden. Zowel op het vlak van online kennisdeling als communicatie. Bovendien is het online nog belangrijker om diverse werkvormen te gebruiken om de interactie met leerlingen in stand te houden.
Leerlingen hebben bovendien kritisch gekeken naar de toegevoegde waarde van het contact met de docenten en hebben meer inzicht gekregen in de eigen manier van leren. Ook hoe zij omgaan met zelfdiscipline.
Docenten zullen gemerkt hebben wat de basis is van hun motivatie om les te geven. Waar halen zij hun energie uit? Is dat het contact met leerlingen dan hadden zij bij het gebrek eraan daar het meest moeilijk mee. Hun “why” is dan heel duidelijk. Werd de motivatie grotendeels veroorzaakt door het overbrengen van lesstof dan konden zij de tijd benutten om op allerlei manieren te onderzoeken op welke wijze het voor zowel de docent als de leerlingen/studenten het het beste werkt .
Leerlingen hebben ontdekt dat de diversiteit en het contact met medeleerlingen fysiek toch heel belangrijk is. Sterker nog: velen hebben het belang van het naar school gaan (her-)ontdekt. Van “moeten” naar ‘mogen” dus. En misschien ook fijn: het inzicht in de beperkingen van communicatie online.
Ouders hebben meer waardering geuit voor docenten omdat zij nu zien wat erbij komt kijken en hoe hun kind met schoolwerk en communicatie met klasgenoten omgaat.
Wat is niet veranderd of zelfs versterkt?
De eindtermen per vak, per schooltype, per leerjaar zijn niet veranderd. Dat betekent dat op een andere manier in minder tijd er het liefst hetzelfde bereikt moet worden. Dat is uiteraard een utopie: de manier kan niet gelijk zijn. Als je je moet beperken met een prioriteitenlijst aan kennis boet je niet alleen in op vaardigheden maar iets doen met de kennis. Het implementeren van de kennis zal niet gelijk zijn. Docenten moesten zakelijker naar het programma kijken, prioriteiten stellen en keuzes maken. Sommige leerlingen zullen dat als prettig hebben ervaren. Docenten zullen nog niet weten welk effect dit op termijn heeft.
De druk van ouders blijft gelijk. Elke docent herkent het wel: als er maar een kleine kans is dat hun kind naar een ander, door hen meer gewaardeerd, schooltype mogelijk is zullen ouders daarom blijven vragen. Waar eerder de docent of het team invloed hierop had is die invloed nu nihil. Dit omdat ouders zich kunnen beroepen op wat de media vooral hebben aangegeven. Namelijk het hameren op “achterstand”.
Over welke achterstanden hebben we het eigenlijk en wie bepaalt die?
Lesstof. Lesstof die te vluchtig of niet behandeld kon worden. Daar kan de docent een mening over geven.
Vaardigheden die niet of minder ontwikkeld zijn: ook daar zou een docent zicht op moeten/kunnen hebben.
Sociale vaardigheden: de mentor zou samen met de leerling dat in kaart kunnen brengen
Studievaardigheden: de mentor en de leerling
Loopbaanontwikkeling en stages: de decaan en de mentor en wensen leerling
Persoonlijkheidsontwikkeling: wie ben ik, wat vind ik leuk, wat wil ik ,waar ben ik goed in etc.: de mentor, leerling en de decaan
Gebrek aan motivatie: dat zou opgepakt kunnen worden door een extra project in te bouwen in het programma. Het houdt uiteraard ook verband met de persoonlijkheidsontwikkeling en de loopbaanontwikkeling. Ziet een leerling toekomst?
De sociale vaardigheden. Die zijn niet zomaar in kaart te brengen. Het lijkt meer dan logisch dat die minder ontwikkeld zijn afgelopen jaar door minder ervaringen. Maar hoe meet je dat en wat kun je daaraan doen?
Activiteiten die niet alleen de sociale vaardigheden maar ook de loopbaanoriëntatie raken, stages, motivatie en persoonlijkheidsontwikkeling, toepassing kennis en veel 21stCS zouden in projecten een inhaalslag kunnen veroorzaken denk ik.
Onderwijs weer opbouwen of herinrichten? Aanvullen, uitstellen of repareren?
Aanvullen
Extra lestijd of de laatste weken voor de zomervakantie goed benutten?
Als je effectief zowel kennis als toepassing als sociale- en onderzoek vaardigheden wilt aanvullen lijken projecten het meest geschikt. Het liefst met inzet van de omgeving van de school. Dat geeft weer motivatie, inzicht en een versterking van het sociale netwerk van de leerlingen. Docenten hebben daarbij veel contact met leerlingen zodat ook dat gemis ruimte krijgt.
Repareren. Extra lestijd. Een school zou met de gelden die vrijkomen extra lestijd kunnen financieren. Zelf hoop ik niet dat het naar huiswerkinstituten gaat maar dat de leerlingen weer een directe band opbouwen met de eigen docenten op school. Wel onder voorwaarde dat de docenten een gericht reparatieprogramma maken. Daar kunnen vaardigheden zoals practica, mondelinge vaardigheden etc. een plek kunnen krijgen. Wat we niet moeten vergeten is dat op vrijwel alle scholen de praktische en creatieve vakken of niet zijn gegeven of vaak naar theorie zijn getrokken. Die vakken zouden meer lestijd kunnen krijgen in deze extra onderwijstijd.
Je zou kunnen denken aan een week van de meivakantie. Misschien zijn er leerlingen 2 weken met vakantie maar zo niet dan zou de school het aan kunnen bieden in beide weken met een kleinere groep en anders wordt het een week aan het begin van de zomervakantie of aan het einde.
Uitstellen van de keuze voor het schooltype
Welke vormen voor plaatsing van leerlingen zijn er wel maar niet overal mogelijk?
- Homogene brugklas: deze stelt de keuze gedeeltelijk uit
Leerlingen met aansluitende adviezen worden bij elkaar geplaatst, een dakpanconstructie: combinaties van vmbo bb-kb/vmbo-tl, vmbo-tl/havo, havo/vwo en vwo - Heterogene brugklas. Leerlingen met een advies van vmbo-bb tot en met vwo zitten bij elkaar in de brugklas
Herinrichten
Probleem ligt hier voor de vmbo bb/bk leerlingen. Deze leerlingen gaan naar andere schoolgebouwen vanwege de benodigde inrichting vanwege de profielen die zij eind klas 2 kiezen. Deze leerlingen weten dus dat als zij uiteindelijk niet naar het vmbo-tl gaan zij vaker naar een andere school zullen moeten verhuizen. Dit wil geen leerling als het gewend is. Dit geldt alleen niet voor die vmbo-scholen die een tl-afdeling hebben. Maar ook de tl-leerlingen die toch niet naar de havo gaan zullen vaker naar een andere school moeten. Veel ouders zullen alle deuren open willen houden. Dan is de keuze voor een school met de meeste schoolsoorten snel gemaakt. Dat is nu net wat niet gaat werken en worden de vmbo bk leerlingen verder onder druk gezet.
Differentiëren. Als je leerlingen tot hun recht wil laten komen in een klas met 2 niveaus dan is cijferen op 2 manieren echt niet terecht. Dan zul je lesstof, uitleg en praktische opdrachten op meerdere niveaus aan moeten bieden. Ook aparte toetsen op 2 niveaus. En dat hebben we de afgelopen jaren geweten… Daar zijn docenten niet vaardig genoeg in is gebleken de afgelopen jaren. Daar werd nog te veel teruggegrepen op een omrekentabel. Kunnen we er dan nu vanuit gaan dat docenten dit wel lukt? Uiteraard zie je dat veel scholen naar de dakpanconstructie neigen: zeker in deze tijd dat leerlingen groep 8 zich nog aan kunnen melden voor hun nieuwe school.
Een andere optie is een reparatieprogramma begin komend schooljaar voor de huidige brugklas en hoger. Voor de herfstvakantie, extra veel overleg in docententeams of leerlingen op de juiste plek zitten. Dat het rooster ook daarop gebaseerd is namelijk met meer ruimte voor overleg en gesprekken team en mentor-leerling. Dan is overstappen na de herfstvakantie mogelijk en is het voor de kerstvakantie afgerond.
Wie durft?
Voor de leerlingen van groep 8 nu zou je je voor kunnen stellen dat je naast de bestaande inrichting op scholen die geen vmbo-bk hebben er 1 dag in de week of een dagdeel praktijklessen gevolgd worden in de specifieke vmbo-afdelingen. Dus op een andere locatie. Goed voor het vmbo-onderwijs, docenten krijgen ervaring met praktijklessen elders, samenwerking bovenschools, leerlingen interesseren voor Techniek en Zorg en Welzijn.
Dan wordt de overstap, mocht dat wenselijk blijken, voor de leerling eenvoudiger. Een welkome aanvulling lijkt me. Dit uiteraard in combinatie met monitoring en een soepele mogelijke overstap t/m de kerstvakantie. Als klassengrootte een probleem is zijn er nu de financiën om kleinere groepen te maken.
Welke achterstand wordt er nog niet genoeg benoemd?
Die van de begeleiding van startende docenten of van hen die verbetering zoeken wbt het lesgeven zelf.
De docenten die dit schooljaar gestart zijn hebben weinig klassikale momenten meegemaakt. Zij die de omgang met de leerlingen als motivatie hebben zullen dit opnieuw terug moeten vinden. Docenten die het tweede jaar in zijn gegaan zullen weer een paar stappen terugzetten als zij straks weer starten. Bij online lessen speelt het groepsproces niet zo’n grote rol, noch de concentratie. Sterker nog: je kunt de les gewoon beginnen met uitgeschakelde microfoons. Daar win je aan tijd mee want iedere docent weet hoelang het kan duren voordat je iedereen in de startblokken hebt. Welke werkvormen zijn er ook alweer? Hoe organiseer ik het? Hoe ga ik om met alle onverwachte zaken die oppoppen tijdens een les? Timemanagement etc. Hoeveel docenten zijn er niet eerder dan het rooster met de lessen gestopt of geven les aan leerlingen online die hun camera uit hebben staan? Dan zie ook niets waar je iets mee moet als het live zou zijn. Daarbij zullen er meer, toekomstige, docenten instromen.Volgens mij is daar een strategie vooraf voor te bedenken om dat op te kunnen vangen.
Ik hoop dat dat een speerpunt wordt en als het er is op een school uitgebreid wordt..
Uitdaging
Wat een school ook doet: repareren, uitstellen of aanvullen het vertrouwen van ouders in het inzicht van docenten is cruciaal. Stappen zij uit het schermen van de omstandigheden naar de kansen die de docenten voor hun kinderen zien? Of gaan we de druk nog verder opvoeren?
Als dit vertrouwen er niet is dan zullen er leerlingen onterecht in schooltypen belanden, wordt de achterstand alleen maar groter en loopt het vmbo-bb/bk leeg en zal geen positieve invloed hebben op docenten.
Tags: achterstand covid docent onderwijs reparatie schoolkeuze schoolleiding